Obsesif Kompulsif Bozukluğun (OKB) psikodinamik ekol açısından açıklanması, bozukluğun kökenlerini bilinçdışı çatışmalara, erken çocukluk deneyimlerine ve savunma mekanizmalarına dayandırır. İşte bu ekolün OKB'ye bakışı:
1. OKB Nedir?
Psikodinamik teoriye göre OKB, sadece gözlemlenen obsesyonlar (takıntılı düşünceler) ve kompulsiyonlardan (zorlantılı davranışlar) ibaret değildir. Bu belirtiler, aslında kişinin farkında olmadığı, daha derinlerde yatan bilinçdışı çatışmaların ve bastırılmış kabul edilemez dürtülerin (genellikle cinsel veya saldırgan nitelikte) sembolik bir ifadesidir.
Obsesyonlar: Yasaklanmış, kabul edilemez düşüncelerin (genellikle Id'den kaynaklanan) bilinç düzeyine sızması olarak görülür. Bunlar kişiye rahatsızlık ve suçluluk verir.
Kompulsiyonlar: Ego'nun, bu rahatsız edici düşüncelerin yarattığı yoğun kaygıyı ve suçluluğu yönetmek, kontrol altına almak veya "temizlemek" için başvurduğu savunma mekanizmalarıdır. Ritüeller, bu içsel çatışmayı sembolik olarak çözme veya etkisizleştirme çabasıdır.
2. Nedenleri ve Kökenleri
OKB'nin kökenlerini genellikle erken çocukluk dönemindeki deneyimlere ve psikoseksüel gelişim evrelerindeki saplanmalara (fiksasyon) bağlarlar:
Anal Dönem Saplanması (Fixation at the Anal Stage): Klasik Freudyen görüşe göre OKB'nin temelinde, psikoseksüel gelişimin anal döneminde (yaklaşık 1.5-3 yaş arası) yaşanan çatışmalar yatar. Bu dönem, tuvalet eğitimi etrafında şekillenen kontrol, düzen, temizlik, güç mücadeleleri ve özerklik temalarını içerir.
Aşırı Katı veya Aşırı Gevşek Tuvalet Eğitimi: Bu dönemde ebeveynlerin aşırı baskıcı, kontrolcü veya tam tersi aşırı serbest tutumları, çocuğun bu evredeki temel çatışmaları sağlıklı bir şekilde çözümleyememesine ve bu döneme saplanmasına neden olabilir.
Anal Karakter Özellikleri: Bu saplanmanın ileriki yaşlarda aşırı düzenlilik, titizlik, inatçılık, cimrilik (anal-retentive) veya tam tersi dağınıklık, savurganlık, pasaklılık (anal-expulsive) gibi kişilik özelliklerine yol açabileceği düşünülür. OKB belirtileri, özellikle anal-retentive özelliklerle ilişkilendirilir; kontrol, temizlik ve düzen ihtiyacı ön plandadır.
Bilinçdışı Çatışmalar: Temel çatışma genellikle Id'in kabul edilemez (saldırgan, cinsel, kirli olarak algılanan) dürtüleri ile Süperego'nun katı ahlaki standartları ve yasakları arasındadır. Ego, bu iki güç arasında denge kurmaya çalışırken zorlanır ve kaygıyı yönetmek için savunma mekanizmalarına başvurur.
Sert ve Cezalandırıcı Süperego: Kişinin içselleştirdiği katı ahlaki kurallar ve ebeveyn figürleri (Süperego), yoğun suçluluk duygularına, kendini sürekli eleştirmeye ve cezalandırılma korkusuna yol açabilir. Kompulsiyonlar, bu sert Süperego'yu yatıştırma veya beklenen cezadan kaçınma çabası olarak görülebilir.
3. OKB'de Rol Oynayan Savunma Mekanizmaları
Ego'nun bilinçdışı çatışmalarla başa çıkmak için kullandığı ve OKB belirtilerine yol açan temel savunma mekanizmaları şunlardır:
Yalıtma (Isolation of Affect): Kişi rahatsız edici düşüncenin (obsesyon) farkındadır ancak bu düşünceyle bağlantılı olması gereken duygu (kaygı, suçluluk) bastırılır veya ayrıştırılır. Düşünce vardır ama duygusal yükü azaltılmıştır.
Yapma-Bozma (Undoing): Kabul edilemez bir düşünceyi veya dürtüyü "geri almak", etkisizleştirmek veya telafi etmek için yapılan sembolik eylemlerdir (kompulsiyon). Örneğin, kirlenme düşüncesinden sonra aşırı el yıkama veya kötü bir düşünceden sonra belirli duaları tekrarlama.
Karşıt Tepki Kurma (Reaction Formation): Kişinin bilinçdışındaki kabul edilemez bir dürtünün tam tersi yönde davranışlar veya tutumlar sergilemesidir. Örneğin, bilinçdışı saldırganlık dürtüleri olan birinin aşırı kibar ve yardımsever davranması veya kirlilikle ilgili içsel dürtüleri olan birinin aşırı titiz olması.
Yer Değiştirme (Displacement): Asıl kaygı kaynağından daha az tehdit edici bir nesneye veya duruma kaygının yönlendirilmesi.
Büyüsel Düşünce (Magical Thinking): Belirli bir düşüncenin veya eylemin, mantıksal bir bağlantı olmasa da, belirli bir sonucu (genellikle korkulan bir olayı önlemeyi) etkileyebileceğine inanma. Kompulsiyonlar sıklıkla bu tür bir düşünceyle ilişkilidir.
4. Tedavisi (Psikodinamik Yaklaşım)
Psikodinamik terapinin OKB tedavisindeki amacı, semptomları doğrudan hedef almaktan ziyade, bu semptomların altında yatan bilinçdışı çatışmaları, korkuları ve anlamları ortaya çıkarmaktır.
Hedef: Kişinin obsesyon ve kompulsiyonlarının sembolik anlamlarını ve kökenlerini anlamasını sağlamak, bastırılmış duygu ve anıları bilinç düzeyine getirmek ve bu içgörü yoluyla değişim sağlamaktır.
Yöntemler:
Serbest Çağrışım: Kişinin aklına geleni sansürsüz bir şekilde ifade etmesiyle bilinçdışı materyalin ortaya çıkarılması.
Rüya Analizi: Rüyaların bilinçdışı arzu ve çatışmaların bir ifadesi olarak yorumlanması.
Transferans Analizi: Hastanın terapistle kurduğu ilişkinin, geçmişteki önemli ilişkilerin (özellikle ebeveynlerle) bir tekrarı olarak incelenmesi ve anlaşılması.
Yorumlama: Terapistin, hastanın anlattıkları, davranışları ve duyguları arasındaki bilinçdışı bağlantıları ve anlamları yorumlayarak içgörü kazanmasına yardımcı olması.
Süreç: Genellikle uzun süreli bir terapidir. Terapide, anal dönem çatışmaları, bastırılmış saldırganlık ve cinsellik, suçluluk duyguları ve Süperego'nun katılığı gibi konular ele alınır. İçgörü arttıkça ve altta yatan çatışmalar çözümlendikçe, Ego'nun kaygıyla başa çıkmak için OKB semptomlarına (savunma mekanizmalarına) olan ihtiyacının azalması beklenir.
****** nun:
Okb testi sonucu çok ayrıntılı veriyor. Bu site cok iyi
Psikohelp: Online Obsesif Kompulsif Bozukluk Testi - OKB Testini çözdüğünüz için teşekkür ederiz. bu testi üç ayda bir yeniden çözmenizi tavsiye ederiz
**** yen:
Çok fazla düşünüyorum. Testte de fazladır çıktı. Ne yapmalıyım
Psikohelp: Online Obsesif Kompulsif Bozukluk Testi - OKB Testi Çözdüğünüz için teşekkür ederiz. Dilerseniz Uzman klinik psikologlarımızla randevu ayarlayabiliriz. bize 05419638987 adlı numaradan ulaşabilirsiniz
********avcı:
Hem okb hastasıyım hemde panik atak bozukluğum var. Bu konuda çalışan bir psikolog varsa lütfen önerin
Psikohelp: Online Obsesif Kompulsif Bozukluk Testi - OKB Testi Çözdüğünüz için teşekkür ederiz. klinik psikologlarımızla görüşmek için bize 05419638987 bu numaradan ve psikohelp.com dan ulaşabilirsiniz