Toprak, pamuk, kağıt, saç, tebeşir… Tüm bu saydıklarım besin değeri olmayan maddelerdir. Yeterli ve dengeli beslenme vücudun en temel gereksinimidir. Büyüme ve gelişme beslenme ve besin değeri olan maddelerin yeterli düzeyde alınması oldukça önemlidir. Bu olmadığında ne olur?  Yani kişi yeterli ve dengeli beslenmediğinde ve beslenme için uygun seçimler yapmadığında bir yeme bozukluğu ihtimali ortaya çıkabilir. Besin değeri olmayan maddelerin vücuda alımı da Bir yeme bozukluğu çeşidi olan Pika Sendromudur. Yazının devamında Pika Sendromunun ayrıntılı olarak ne olduğu, kimlerde görüldüğü, neden ortaya çıktığı ve tedavisinden bahsediyor olacağım.

Pika nedir ve kimlerde görülür?

Pika sendromu az önce de bahsettiğim gibi besin değeri olmayan yabancı maddelerin yenilmesinin söz konusu olduğu bir yeme bozukluğu çeşididir. En az 1 ay süreyle sürekli olarak bu besinlerin tüketilmesidir. Daha önce sadece çocuk ve ergenlerde sınırlandırılmıştır. Ancak yetişkinlerde ve her yaşta görülebileceği ortaya konmuştur. Özellikle aşırı ve kontrolsüz diyet programları da pikaya yol açabilir. Gıda dışı maddeleri yemek tokluk hissi uyandırdığından dolayı pika geliştirenler olmuştur. Çoğunlukta yenilen maddeler kâğıt ve toprak olarak karşımıza çıksa da sabun, saç, tebeşir, kömür, kil, metal vb. maddeler de kendini gösterir. Pikadan bahsedilmesi için yenilen bu maddelerin kültürel anlamda bir yerinin olmaması gerekir. Ayrıca beraberinde zihinsel yetersizlik, otizm gibi çeşitli ruh sağlığı bozuklukları ile de ortaya çıkabilmekte.

Gıda dışı olan bazı maddelerin yenmesi ise yaşam kalitesini düşürüp geri dönüşü olmayan sonuçlara götürmektedir. Pika, psikolojik, kültürel ve sosyoekonomik nedenlerden dolayı ortaya çıkmaktadır. Çocuklarda, hamilelerde ve zekâ problemi olan bireylerde sıkça görülen bu sendrom, tüketilen ürünlere göre değişik sonuçlar doğurmaktadır.

Neden kaynaklanmaktadır?

Peki bu Pika Sendromu neyden kaynaklanıyor? Gıda dışı olan bazı maddelerin, kökeni tam olarak bilinmeyen nedenlerle tüketilir. Çoğunlukla çocukluk döneminde gördüğümüz pika sendromunun en büyük etkeni beslenme yetersizliğidir. Özellikle de gelişmekte olan toplumlarda sosyoekonomik sebeplerle yetersiz beslenmenin neden olduğu çinko, demir, bakır, B1, B6 vitamini ve mineral eksiklikleri gibi nedenler çocukların zararlı maddeleri yeme eğilimi göstermelerine neden olmaktadır. Beslenmenin olumsuz etkilendiği toplumlarda et, süt, yumurta, peynir ve balık tüketimi azaldığı için bu vitamin ve minerallerin alımı da azaldığı görülmüştür. Bu da ortaya çıkma nedenlerinden görülmektedir. Bu aslında bir çeşit “vücudun önemli bir besin eksikliğini gidermeye çalıştığının habercisi”dir. Ancak bu yabancı maddelerin hiçbiri vitamin ve mineral eksikliklerini gidermediği gibi içerdikleri toksik maddelerin etkisiyle kişilerde başka hastalıklarla sonuçlanabilir (kabızlık, ishal, bağırsak parazitlenmesi, cıva zehirlenmesi ve dikkat eksikliği…)

Aile içi iletişim yetersizliği, sosyokültürel ve davranışsal problemlerden kaynaklı sorunlardan da kaynaklanmaktadır. Tüm bunların yanında şizofreni ve obsesif kompulsif bozukluğu gibi psikiyatrik hastalıklarda, bir çeşit başa çıkma mekanizması olarak pikanın görüldüğü de bilinmektedir.

Pika sendromu tedavisi:

“Toprak yenir mi? Deli misin sen? Nasıl saç yiyorsun? İğrenç!” Bu ve bunun gibi söylemlerin bir işe yaradığını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Öncelikle psikolojik ve fizyolojik durum değerlendirilerek karar verilen bir yöntemle başlanır. Tedavi sürecinde çevre ve aile rehberliği yardımları etkili olabilmektedir. Araştırmalara göre tedavi edilebilen psikiyatrik bir hastalık olduğu bulunmuştur. Fark edilmediğinde veya tedavi edilmediğinde hayati bir risk oluşturmakta ve ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu yüzden tedavisinde çok yönlü bir yaklaşım benimsenir. Psikiyatrist, psikoterapist ve uzman diyetisyenlerle birlikte bütüncül bir anlayışla izlenir.

Psikolog Süreyya ÇALIK